In het kort

• In Drenthe ligt het percentage inwoners dat hun gezondheid als goed of zeer goed beschouwd gelijk aan het landelijk gemiddelde. De ervaren gezondheid is in Drenthe, net als landelijk, de afgelopen jaren wel iets gedaald.
• Inwoners van Drenthe leven iets minder gezond dan de gemiddelde Nederlander. Ze kampen het vaakst met overgewicht. Het percentage rokers en overmatige drinkers (6,5%) ligt gelijk aan het landelijk gemiddelde.
• De levensverwachting in Drenthe in 2019 is 79,7 jaar voor mannen en 83,1 jaar voor vrouwen. Dit is vrijwel gelijk aan het Nederlands gemiddelde.

Meeste inwoners Drenthe voelen zich gezond

Inwoners van Drenthe zijn over het algemeen tevreden met de eigen gezondheid en Drenthe staat op de 6^e plek van alle provincies. Volgens de indicator ‘ervaren gezondheid’ is 70% van de Drenten in 2022 tevreden met de eigen gezondheid. Dit ligt gelijk aan het landelijk gemiddelde. De ervaren gezondheid is in Drenthe, net als landelijk, de afgelopen jaren gedaald. In 2016 was 77% van de inwoners tevreden met de eigen gezondheid, in 2020 nog 79%. Er is dus een daling van 9 procentpunt in de afgelopen 4 jaren.

We zien een duidelijk relatie met leeftijd. Naarmate men ouder wordt, neemt de ervaren gezondheid af. Wel zien we dat het aandeel ouderen (vanaf 65 jaar) dat de eigen gezondheid als goed tot zeer goed ervaart de afgelopen jaren gestaag is toegenomen; in 2012 vond 62% de eigen gezondheid goed tot zeer goed, in 2016 66% en in 2020 69%.

Als we de Drentse gemeenten vergelijken zien er enkele verschillen. De inwoners uit Emmen, Assen en Meppel zijn het minst positief over de eigen gezondheid. In de gemeente De Wolden, Tynaarlo, en Westerveld zijn de inwoners het meest positief over de eigen gezondheid.

Ook het Drents Panel is in 2022 gevraagd naar de ervaren gezondheid; de meeste mensen geven een 8 voor hun algemene gezondheid. Er zijn wel duidelijke sociaaleconomische gezondheidsverschillen die de kwetsbaarheid van bepaalde doelgroepen blootleggen. Drenten met een hbo/wo-opleiding of met meer financiële armslag ervaren een betere gezondheid dan Drenten met een lager inkomen of met een andere opleiding. Dit geldt ook voor mensen die in een huurwoning wonen ten opzichte van woningeigenaren.

Achter een verminderde gezondheid liggen vaak problemen die breder zijn dan het gezondheidsdomein. Bijvoorbeeld armoede, schulden, eenzaamheid, stress of de leefomgeving kunnen invloed hebben op hoe gezond iemand is en zich voelt. De huidige energiecrisis is hiervan een goed voorbeeld. Leven in een koude woning als gevolg van energie-armoede heeft grote gevolgen voor de (geestelijke) gezondheid, welbevinden en sociale contacten, in het bijzonder voor de meest kwetsbare groepen.

Uit eerder onderzoek onder het Drents Panel bleek ook al dat de coronapandemie de gezondheid van Drenten flink op de proef heeft gesteld. De coronacrisis kwam vooral hard aan bij mensen met een slechte gezondheid; zij waren kwetsbaarder bij een besmetting met het virus, scoorden hoger op eenzaamheid en (financiële) zorgen. Daarnaast zagen we dat vooral jongeren een negatieve invloed van de coronacrisis ondervonden op de lichamelijk en/of mentale gezondheid.

Aantal mensen met aandoening stijgt met leeftijd

Het hebben van één of meer (langdurige) ziekten of aandoeningen heeft een grote invloed op de ervaren gezondheid en tevredenheid met het leven. In Drenthe had in 2020 10% van de 19- tot 65-jarigen een of meer lichamelijke beperkingen, voor 65-plussers gold dit voor 27%.  Daarnaast zien we dat het aandeel inwoners met een langdurige aandoening toeneemt met de leeftijd. Van de 65-plussers in Drenthe heeft in 2022 bijna de helft (47%) te maken met een chronische aandoening, tegenover 29% van de 19- tot 65-jarigen. De percentages van Drenthe zijn in lijn met het landelijk gemiddelde.

Veel voorkomende chronische ziekten bij ouderen zijn: gezichtsstoornissen, hartziekten, artrose, diabetes en slechthorendheid (Gezondheidsraad, 2009). De verwachting is dat het aantal mensen met een chronische aandoening de komende jaren vanwege de vergrijzing verder zal toenemen.

Helft volwassen inwoners van Drenthe heeft overgewicht

Overgewicht heeft invloed op de gezondheid. Mensen met (ernstig) overgewicht lopen meer gezondheidsrisico’s dan mensen met een gezond gewicht. Het aantal mensen met overgewicht is de afgelopen decennia gestegen. In Drenthe heeft inmiddels 57% van de volwassen inwoners overgewicht (2022), waarvan 19% ernstig overgewicht (obesitas). Dit is het hoogste van alle provincies, en bovengemiddeld voor Nederland (50% overgewicht).

Het percentage volwassenen met obesitas (ernstig overgewicht) is toegenomen van 16% in 2020 naar 19% in 2022. Het aandeel ouderen met overgewicht is tussen 2020 en 2022 licht gestegen: 36% heeft een gezond gewicht, 59% matig overgewicht en 18% ernstig overgewicht. Van alle Drentse gemeenten hadden volwassenen en ouderen in de gemeente Emmen het vaakst overgewicht en obesitas.

Helft Drenten voldoet aan beweegrichtlijnen

Om overgewicht tegen te gaan zet de overheid in op voldoende bewegen. Volgens de beweegrichtlijnen moeten volwassenen wekelijks ten minste 150 minuten matig intensief bewegen, zoals wandelen en fietsen, verspreid over diverse dagen. Ook worden tweemaal per week spier- en botversterkende activiteiten aanbevolen (Beweegrichtlijnen, 2017).

Zowel landelijk (50%) als in Drenthe (48%) voldoet circa de helft van de volwassenen aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen. Het percentage volwassenen dat voldoende beweegt is het laagst in de leeftijdscategorie van 75 jaar en ouder en het hoogst in de leeftijd van 19 tot 34 jaar. Hoogopgeleiden voldoen vaker aan de beweegrichtlijn dan laag opgeleiden. In Drenthe sport 54% van de volwassenen minimaal 1 keer in de week, landelijk is 59% van de volwassenen een wekelijkse sporter.

Uit onderzoek van het Mulier Instituut (2022) blijkt dat verschillen in sport- en beweegdeelname naar sociaal-economische status (SES) de laatste jaren toeneemt. Volwassenen (19-79 jaar) met een hoge sociaaleconomische status voldoen bijna twee keer zo vaak aan de beweegrichtlijnen dan mensen met een lage SES. Ook kinderen uit een gezin met een lage SES sporten veel minder vaak wekelijks dan kinderen uit een gezin met een hoge SES. Deze kinderen voldoen wel vaker aan de beweegrichtlijnen, doordat zij vaker buitenspelen (Van den Dool, 2022).

Genotmiddelen risico voor gezondheid

Tabak, alcohol en drugs kunnen een nadelig effect hebben op de gezondheid van mensen. Vooral roken is een belangrijke risicofactor. Zowel landelijk als in Drenthe rookt 16% van de inwoners. In 2016 was dit nog ruim één op de vijf. De verwachting is dat dit aandeel verder zal afnemen richting 2030 (RIVM, 2018). Voor het gebruik van alcohol is de toekomstige ontwikkeling onzeker. In 2022 waren 7% van de volwassenen van 18 jaar en ouder in Drenthe overmatige drinkers. Dit betekent dat zij meer dan 14 glazen per week (vrouwen) of 21 glazen per week (mannen) drinken. Dit percentage is vergelijkbaar met het landelijk gemiddelde (7%). Van alle volwassenen in Drenthe drinkt 38% maximaal één glas alcohol per dag, van de ouderen is dit 54%.

Het aandeel rokers, overmatige drinkers en mensen met overgewicht liggen in 2022 nog boven de in het Nationaal Preventieakkoord voor 2040 gestelde doelen. Met dit akkoord wil de Rijksoverheid het roken, overmatig drinken onder volwassenen terugdringen naar 5% in 2040 en het percentage volwassenen met overgewicht naar 38%.

Levensverwachting gelijk aan landelijk gemiddelde

De gemiddelde levensverwachting betreft het aantal jaren dat iemand vanaf de geboorte naar verwachting zal leven. We worden gemiddeld steeds ouder, in de afgelopen jaren is in Nederland de levensverwachting gestegen naar 79,9 jaar voor mannen en 83,1 jaar voor vrouwen. In Drenthe ligt dit vrijwel gelijk (79,7 jaar voor mannen en 83,1 jaar voor vrouwen). Er zijn wel grote gezondheidsverschillen tussen groepen. Zo leven inwoners met lagere inkomens en zonder een vervolgopleiding gemiddeld zeven jaar korter en zelfs achttien jaar in minder goed ervaren gezondheid dan hbo/wo opgeleiden.

In het noorden van Nederland en in de grotere steden is de levensverwachting over het algemeen lager. Vrouwen leven langer dan mannen: dat komt vooral doordat vrouwen minder snel sterven dan mannen, vooral na de leeftijd van 65 jaar. Op jongere leeftijd sterven ook (iets) meer mannen dan vrouwen, maar dit verschil in sterfte heeft een klein effect op het geslachtsverschil in de levensverwachting, omdat op jonge leeftijd relatief weinig mensen overlijden in Nederland.

Als we kijken naar de levensverwachting per gemeente dan zien we dat de levensverwachting bij geboorte in Coevorden het laagst is (80,9 jaar) en in Noordenveld het hoogste (84,4 jaar). In de provincie Drenthe is de levensverwachting na 65 jaar gemiddeld nog 19,9 jaar. In de gemeente Meppel is de levensverwachting na 65 jaar het laagste met 19,3 jaar, het hoogst is deze in de gemeente Noordenveld (21,6 jaar).

Indicatoren thema Gezondheid – Monitor Brede Welvaart Drenthe

Het thema gezondheid wordt in de Regionale Monitor Brede Welvaart in beeld gebracht door te kijken naar vijf indicatoren, namelijk: overgewicht, levensverwachting van vrouwen, levensverwachting van mannen, ervaren gezondheid en het aantal personen met één of meer langdurige ziekten of aandoeningen. We vullen deze indicatoren aan met regionale inzichten vanuit onderzoeken onder het Drents Panel. Ook bieden we inzicht in leefstijl, zoals overgewicht, bewegen en genotmiddelen (roken en alcohol).