In het kort

• In 2021 staat Drenthe vierde in de landelijke ranglijst voor de tevredenheid met de woonomgeving. In Drenthe geeft 86,9% aan (zeer) tevreden te zijn met de woonomgeving en 87,4% van de Drenten geeft aan (zeer) tevreden te zijn met de eigen woning.
• De WOZ-waarde in Drenthe ligt met €255.000 lager dan gemiddeld in Nederland. Na een daling van de WOZ-waarde in de periode 2013-2016, stijgt de WOZ-waarde weer in de periode daarna. Ook kent Drenthe een groter aandeel koopwoningen (66%) dan gemiddeld in Nederland (57%).

Tevredenheid met woonomgeving hoog en bovengemiddeld

Hoe prettig het is om te wonen in een gebied, hangt onder meer af van de woonomgeving. Inwoners van Drenthe zijn zeer tevreden met hun woonomgeving. De meeste Drentse panelleden vinden dat ze in een aantrekkelijke woonomgeving wonen met voldoende groen (82%).  Dit is echter lager dan in 2020 (86%). Deze lichte daling wordt mogelijk verklaard doordat men in 2020 veel thuis was en in de directe omgeving verbleef door de coronapandemie.  We zien ook dat Drenten het groen en de rust en ruimte in de provincie waarderen.

De Regionale Monitor Brede Welvaart van het CBS ondersteunt dit beeld. Het laat zien dat 87% van de Drenten tevreden is met de woonomgeving, landelijk is dit 83%. In 2021 was Drenthe de vierde provincie waar mensen het meest tevreden zijn met hun buurt.

De buitenvoorzieningen in de woonomgeving, zoals het onderhoud van wandel- en fietspaden, groen en buitenverlichting, zijn van invloed op de tevredenheid met de woonomgeving (Van Beuningen, 2018). Over het onderhoud van deze voorzieningen is een deel van de Drentse panelleden niet zo tevreden, al zien we in de afgelopen jaren een stijgende trend. In 2022 was 59% van de panelleden tevreden over het onderhoud van fiets- en wandelpaden. Dit ten opzichte van 48% in 2018 en 56% in 2020. Daarnaast zien de inwoners ook dat er steeds minder vervallen huizen en lege gebouwen zijn. Dit draagt bij aan hun tevredenheid over de buurt.

Tevredenheid met eigen woning hoog

Een goede woning is belangrijk voor het waarborgen van de brede welvaart van een wijk of dorp (Van Beuningen, 2018; Aalders et al., 2021). Drenten zijn over het algemeen erg tevreden met hun woning. Uit cijfers van de Regionale Monitor Brede Welvaart van het CBS blijkt dat 87,4% van de Drenten in 2021 tevreden was met hun huidige woning. Dit zit boven het landelijke gemiddelde van 85,6%.

De huidige woning wordt ook door het Drents Panel gemiddeld met een rapportcijfer 8,3 gewaardeerd. Dit cijfer is al jaren stabiel. We vroegen het panel naar diverse deelaspecten van hun woning. Het meest tevreden is men met de aantrekkelijkheid van de eigen woning en het snelle internet (beiden 87%), het minst tevreden is men met de energiezuinigheid (54%). Het is te verwachten dat duurzame renovatie voor woningeigenaren met lage inkomens moeilijker te realiseren is, aangezien het inkomen en de waarde van hun woning vaak niet in verhouding staan tot de hoge kosten voor verduurzaming. Ook de verduurzaming van huurwoningen loopt achter.

Uit gezamenlijk onderzoek met het Planbureau Fryslân en Sociaal Planbureau Groningen blijkt dat voor de drie noordelijke provincies de groep jongvolwassenen er regelmatig uitspringt (Trendbureau Drenthe e.a., 2021). Jongvolwassenen zijn minder tevreden over diverse aspecten van hun woning dan oudere leeftijdsgroepen. Ze zijn vooral ontevreden over de energiezuinigheid van hun woning, terwijl zij hier ook meer waarde aan hechten dan oudere leeftijdsgroepen. De betaalbaarheid van woningen is eveneens een punt van zorg voor jongvolwassenen, wat deels te wijten kan zijn aan stijgende huizenprijzen en strengere leennormen, waardoor het voor starters op de woningmarkt moeilijker is om hun gewenste woning te kopen. Daarnaast hebben jongvolwassenen minder vaak dan oudere leeftijdsgroepen de beschikking over financiële middelen om te investeren in hun woning.

Vaker verhuiswens jongvolwassenen, maar wel dichtbij blijven

Onder jongvolwassenen bestaat traditiegetrouw relatief vaak een verhuiswens. In Noord-Nederland geeft 53% van de jongvolwassenen aan binnen twee jaar (misschien) te willen verhuizen (Trendbureau Drenthe et al., 2021). Belangrijke motieven hiervoor zijn zogenaamde ‘life events’, zoals gaan samenwonen of gezinsuitbreiding, en ontevredenheid over de huidige woning.

Veruit de meeste jongvolwassenen met een verhuiswens kunnen toch gezien worden als ‘blijvers’ (64% voor Noord-Nederland). Zij willen in de komende twee jaar niet verhuizen of hooguit binnen een straal van 5 kilometer. Wat opvalt is dat dit zeker niet gaat om lager opgeleide blijvers en hoger opgeleide vertrekkers. De blijvers zijn relatief vaak hoogopgeleid en wonen even vaak in de stad als op het platteland. Slechts een klein deel van de jongvolwassenen (6%) wil over grotere afstand verhuizen (> 35 kilometer). Voor deze groep is werk of studie vaak de belangrijkste verhuisreden.

Stijging WOZ-waarden

In Drenthe is de gemiddelde WOZ-waarde van een huis €255.000 in 2022. Dit is lager dan de gemiddelde WOZ-waarde in Nederland, die €317.000 is. Tussen 2011 en 2016 daalde de gemiddelde WOZ-waarde van huizen in alle Drentse gemeenten en bleef daarna stabiel. Sinds 2017 trekt de woningmarkt weer aan en stijgt de gemiddelde WOZ-waarde. Sinds 2017 is de WOZ-waarde in Drenthe met 38% gestegen. Landelijk steeg de WOZ-waarde sneller, met 46% in de periode 2017-2022.

Het bezitten van een koopwoning in Drenthe is minder duur dan gemiddeld in Nederland. Gemiddeld is de WOZ-waarde het laagst in de gemeente Emmen (€208.000) en Hoogeveen (€221.000). De hoogste WOZ-waarde vinden we in de gemeenten Tynaarlo (€341.000), Westerveld (€326.000) en de Wolden (€325.000). De verschillen tussen de gemeenten lijken gelijk te blijven.

Het Drents Panel is erg tevreden over de waardeontwikkeling van de eigen woning. Dit is direct te koppelen aan de (landelijke) woningmarktcrisis. Huizenprijzen stijgen de afgelopen jaren sterk en recent met stevige records ten opzichte van vorige jaren. De meest recente Primos-prognose verwacht dat het woningtekort zal pieken met 3,9% landelijk in 2024, waarna het zal dalen naar 2,7% in 2030 en 2,0% in 2035 (Gopal et al., 2021). In Drenthe is het huidig tekort 1,9% (2021). Volgens de voorspelling zal het tekort nog oplopen tot 2,5% in 2025. Met name voor starters en jongvolwassenen (18-34 jaar) is het daardoor moeilijker een betaalbare en geschikte woning te vinden.

Groei aantal woningen

Gebieden met een kwalitatief ondermaatse woningvoorraad hebben over het algemeen een zwakke leefbaarheidssituatie. De kwaliteit van de woningvoorraad kenmerkt zich onder andere door de verdeling huur- en koopwoningen.

In Drenthe staan 227.907 woningen op 31 december 2022, verspreid over 180 kernen en het platteland. Tussen 2017 en 2022 is het aantal huizen in Drenthe met 3,2% gestegen. In deze tijd groeide het aantal huizen het meest in de gemeenten Meppel (5,9%), Assen (5,4%) en De Wolden (4,2%). Deze gemeenten groeiden sneller dan het gemiddelde van Drenthe. Maar in Borger-Odoorn daalde het aantal huizen met 2,6%. Dit was de enige gemeente waar dit gebeurde. In Aa en Hunze (1,7%) en Noordenveld (2,1%) groeide het aantal huizen het minst.

Meer koopwoningen dan landelijk

Drenthe kent een groter aandeel koopwoningen dan gemiddeld in Nederland (66% tegen 57%). Ongeveer 34% van de woningen in Drenthe is geen eigendom, maar wordt gehuurd van een woningcorporatie (25%) of een particuliere verhuurder (9%). Het aandeel particuliere huurwoningen ligt in de provincie Drenthe (9%) iets lager dan in Nederland (13%). De stedelijke gemeenten Assen en Meppel hebben het hoogste aandeel huurwoningen ten opzichte van de totale woningvoorraad.

Grote verschillen in afstand tot voorzieningen binnen provincie

De aanwezigheid en bereikbaarheid van voorzieningen zijn belangrijke factoren voor de leefbaarheid van een gebied. Het is prettig voor bewoners als de voorzieningen niet al te ver weg zijn, en ze voor alle doelgroepen goed te bereiken zijn. De bereikbaarheid wordt beïnvloed door de afstand tot de voorzieningen en de mobiliteit van de inwoners.

Ondanks de dreigende sluiting van voorzieningen in Drenthe is de gemiddelde afstand tot voorzieningen vrij constant. De afstanden die moeten worden afgelegd zijn groter dan elders in Nederland door het landelijke karakter van Drenthe. In 2022 bedraagt de gemiddelde afstand tot een huisarts in Drenthe 1,7 km, tot een grote supermarkt 1,4 km en tot een basisschool 1 km. Ter vergelijking, in Nederland is de gemiddelde afstand tot een huisarts 1 km, tot een grote supermarkt 0,9 km en tot een basisschool 0,7 km.

Er zijn echter wel aanzienlijke verschillen binnen Drenthe zelf. In stedelijke gemeenten zoals Emmen, Meppel en Assen liggen de voorzieningen over het algemeen dichterbij dan in niet-stedelijke gemeenten. In Borger-Odoorn en Midden-Drenthe moet over het algemeen de langste afstand worden afgelegd. De genoemde afstanden zijn gemiddelden voor alle inwoners van een gemeente. Binnen deze gemeenten bestaan grote verschillen. De beschikbaarheid van voorzieningen in eigen dorp of wijk wordt door het Drents Panel gemiddeld met een 7,3 beoordeeld. De afstanden naar voorzieningen zijn op het platteland groter. In stedelijk gebied ligt de waardering voor de voorzieningen hoger (7,6) en op het platteland lager (7,2).

Grote tevredenheid over mobiliteit

Meer nog dan de nabijheid van voorzieningen is de bereikbaarheid hiervan van belang voor de leefbaarheid. Uit onderzoek onder het Drents Panel blijkt dat Drenten zich als zeer mobiel beschouwen. Gemiddeld waardeert het Drents Panel de eigen mobiliteit met een 9,2. Onder de panelleden van 65 jaar en ouder ligt dit iets lager, maar nog steeds hoog met een 8,8

Voor ouderen kan het soms lastig zijn om zelfstandig naar ver gelegen voorzieningen te reizen. Naar verwachting verdubbelt het aantal 80-plussers tussen nu en 2040. Er zal de komende jaren daardoor meer behoefte zijn aan voorzieningen voor ouderen, met name als het gaat om zorg.

Tevredenheid over voorzieningen

In de Drents Panel 2022 hebben we aan de inwoners van Drenthe gevraagd hoe tevreden ze zijn over de aanwezige voorzieningen. In meer stedelijke gemeenten zagen we een hogere tevredenheid, zoals in Assen (7,7), terwijl in Borger-Odoorn de tevredenheid het laagste was (6,7). De mate van tevredenheid lijkt niet beïnvloed te worden door de leeftijd van de respondenten.

Verantwoording

Indicator Wonen – Monitor Brede Welvaart Drenthe

Vanuit de Regionale Monitor Brede Welvaart (RMBW) van CBS wordt bij het thema wonen gekeken naar vijf indicatoren, tevredenheid met de woonomgeving, tevredenheid met de woning, gemiddelde afstand tot een sportterrein, een basisschool en cafés.

We vullen deze indicatoren aan met gegevens over een Drentse woningvoorraad en bereikbaarheid van andere voorzieningen. Daarnaast bieden we aanvullende inzichten vanuit onderzoek onder het Drents Panel.

Gerelateerde publicaties

Wonen voor jongvolwassenen in Noord-Nederland, 2021 (PDF) 

Ervaren leefbaarheid Drenthe, 2019 (PDF)