Maatschappelijke context

Bevolkingsopbouw

De Drentse bevolking telt steeds minder jongeren (0-19 jaar) en steeds meer ouderen (65+ jaar). De verwachting is dat het aandeel ouderen de komende jaren verder toeneemt, terwijl het aantal jongeren verder afneemt. De gevolgen van de vergrijzing zullen vooral gemerkt worden in de zorg. De veranderende bevolkingssamenstelling heeft verder gevolgen voor de woningmarkt. In de toekomst zullen minder gezinswoningen nodig zijn en meer woningen waar ouderen zo lang mogelijk zelfstandig kunnen wonen.
Zowel ontgroening als vergrijzing verschillen per Drentse gemeente. De meer stedelijke gemeenten (Assen, Meppel, Emmen en Hoogeveen) zijn het minst ontgroend en vergrijsd. In de meer landelijke gemeenten is er juist sprake van een sterkere ontgroening en vergrijzing. In Westerveld is minder dan een vijfde van de inwoners jonger dan 18 jaar en meer dan een kwart ouder dan 65 jaar. Tynaarlo en Noordenveld wijken af van dit patroon. In deze gemeenten is er sprake van een relatief sterkere vergrijzing, maar een minder sterke ontgroening.

In 2020 is de groep 65- tot 74-jarigen het laagst in de gemeenten Assen en Meppel met 11% van de totale bevolking. In de gemeenten Aa en Hunze, Borger-Odoorn en Westerveld is deze groep het grootst met ruim 15% van de totale bevolking. De gemeenten Assen en Meppel hebben met 6% het laagste aandeel van de bevolking in de leeftijdsgroep 75- tot 84-jarigen. De gemeenten Noordenveld en Westerveld hebben in deze groep het hoogste aandeel met 9%. De leeftijdsgroep 85 jaar en ouder is voor de meeste gemeente ongeveer 2% van de bevolking. In Aa en Hunze, Noordenveld, Tynaarlo is dit 3% en in Westerveld 4%.

Vooral het aandeel 75- tot 84-jarigen neemt toe in Drenthe. Het aandeel 75- tot 84-jarigen neemt toe met gemiddeld 5% tot 2040. In 2040 is de verwachting dat het aandeel 75-plussers in Drenthe op 18% van de totale bevolking zit. Op basis van de provinciale prognose komen de gemeenten Assen, Hoogeveen en Meppel onder het gemiddelde uit (15%). De gemeenten Aa en Hunze, Borger-Odoorn, Noordenveld en Westerveld komen hoger uit met 20% of meer. De algemene toename in het aandeel 75-plussers heeft naar verwachting gevolgen voor de zorg(kosten). Deze leeftijdsgroep heeft meer wijkverpleging en langdurige zorg nodig in de thuissituatie (NZA monitor ouderen, 2018).

Levensverwachting

We worden gemiddeld steeds ouder, in 2016 was de levensverwachting in Drenthe bij geboorte 83,2 jaar voor vrouwen en 79,7 jaar voor mannen. Dit is een verschil van 3,5 jaar. Op 65-jarige leeftijd is de levensverwachting voor vrouwen nog steeds 2,6 jaar hoger dan die voor mannen (21,4 jaar versus 18,8 jaar). De resterende levensverwachting is voor vrouwen op iedere leeftijd groter dan voor mannen, maar met een toenemende leeftijd neemt het verschil in resterende levensverwachting wel af. Het verschil in levensverwachting bij de geboorte tussen mannen en vrouwen is vooral een gevolg van de kleinere sterftekans voor vrouwen van 65 jaar en ouder. Op jongere leeftijd sterven ook (iets) meer mannen dan vrouwen, maar dit verschil in sterfte heeft een klein effect op het geslachtsverschil in de levensverwachting, omdat op jonge leeftijd relatief weinig mensen overlijden in Nederland.

Als we kijken naar de levensverwachting per gemeente dan zien we dat de laagste levensverwachting bij geboorte in 2016 in de provincie Drenthe in de gemeente Emmen is (80,4 jaar). In de gemeente Noordenveld is de gemiddelde levensverwachting bij geboorte het hoogste in de provincie met 83,2 jaar. In de provincie Drenthe is de levensverwachting na 65 jaar gemiddeld nog 20,2 jaar. In de gemeenten Coevorden is de levensverwachting na 65 jaar het laagste met 19,2 jaar. In de gemeente Noordenveld is de levensverwachting na 65 jaar het hoogste met 21,5 jaar.

Ervaren gezondheid

Veruit de meeste volwassenen in Drenthe ervaren hun gezondheid als goed of zeer goed (in 2016 81%). Over de jaren heen zijn 19 tot 64 jarigen net iets negatiever geworden over hun eigen gezondheid en 65-plussers net iets positiever.

Als we de Drentse gemeenten vergelijken zijn er behoorlijke verschillen. De inwoners onder de 65 jaar uit Assen, Coevorden, Emmen en Westerveld zijn het minst positief over de eigen gezondheid. De Wolden valt op door de minst negatieve beoordeling. Bij de 65-plussers liggen de percentages iets dichter bij elkaar; ouderen in Emmen, Hoogeveen, Assen, Meppel en Midden-Drenthe voelen zich het minst gezond. De gemeente Noordenveld valt op door de minst negatieve waardering van de gezondheid.

Overgewicht

In de periode 2009-2016 daalde het aandeel 19- tot 65-jarigen met overgewicht van 51% naar 50%. Het percentage met obesitas (ernstig overgewicht) is toegenomen van 13% in 2013 naar 15% in 2016. Er is sprake van een verschuiving van matig overgewicht naar ernstig overgewicht.
Voor 65-plussers geldt dat het aandeel mensen met overgewicht is afgenomen met 3% en het aandeel mensen met obesitas is toegenomen met 3%. In 2016 heeft ruim een derde van de ouderen (38%) een gezond gewicht, 43% heeft matig overgewicht en 18% heeft ernstig overgewicht. Voor alle leeftijdsgroepen geldt dat er in Drenthe meer mensen met overgewicht kampen dan gemiddeld in Nederland (50% tegen 46% voor 19- tot 65-jarigen en 61% tegen 59% voor 65-plussers).

Als we naar de verschillen tussen gemeenten kijken zien we dat ouderen in Midden-Drenthe het vaakst overgewicht hadden (inclusief obesitas), en ouderen in Meppel en Tynaarlo het minst vaak. De meeste obesitas onder ouderen treffen we aan in Coevorden, Meppel en Midden-Drenthe (20%). In de leeftijdsgroep 19 tot 65 jaar kwam overgewicht het vaakst voor in Emmen en Borger-Odoorn, en het minst vaak in Assen en Tynaarlo. De meeste obesitas onder volwassenen is er in Emmen (21%) en Westerveld (17%).

Eenzaamheid

Het aandeel mensen dat zich in meer of mindere mate eenzaam voelt, ligt in Drenthe rond de 40%. Voor 19- tot 65-jarigen is dit 39% en voor de 65-plussers 45%. Onder 19- tot 65-jarigen zien we een verslechtering ten opzichte van 2009 (36%), maar een stabilisatie ten opzichte van 2013 (39%). Hierbij is er nog een kleine verschuiving te zien van matige eenzaamheid naar (zeer) ernstige eenzaamheid. Voor ouderen is de situatie verslechterd. In de periode 2012-2016 steeg het aandeel ouderen dat zich in meer of mindere mate eenzaam voelt met 6%. Dit patroon is zichtbaar bij alle ouderen, onafhankelijk van geslacht, leeftijd of opleidingsniveau, blijkt uit onderzoek van de GGD. In Drenthe lijkt eenzaamheid iets minder voor te komen dan gemiddeld in Nederland.

Ouderen in de gemeente Coevorden zijn het vaakst eenzaam (51%) en in De Wolden het minste (40%). Onder 19- tot 65-jarigen is het percentage inwoners dat zich in meer of mindere mate eenzaam voelde in 2016 het hoogste in de gemeente Assen (47%) en Hoogeveen (42%) en het laagst in Westerveld, Emmen, Coevorden en de Wolden.