Ouderenzorg

Aantal ouderen in Drenthe neemt toe

De komende jaren neemt het aantal en aandeel ouderen in de Drentse bevolking toe. De prognose voor de komende drie decennia laat zien dat de toename van het aantal 80+’ers in de Drentse bevolking tot ongeveer 2029 gelijk oploopt met die in heel Nederland. Daarna vlakt de groei in de provincie Drenthe af, in vergelijking met die in het gehele land. De sterke toename van het aantal 80+’ers doet zich in alle Drentse gemeenten voor. Wel zijn er verschillen te zien in de toename. In de gemeenten Coevorden, Emmen, Hoogeveen, Tynaarlo en Westerveld ligt de toename onder de gemiddelde toename voor Drenthe. In Hoogeveen is de toename met een index van 211,8 het laagst. In de gemeente Meppel is dit het hoogst met een index van 262,9.

In heel Drenthe zal het aandeel 80+’ers meer dan verdubbelen. in 2046 is het aantal 80+’ers in alle gemeenten verdubbeld ten opzichte van 2018. Voor de gemeenten Aa en Hunze, Assen, Borger-Odoorn, Midden-Drenthe en Meppel wordt deze verdubbeling al vóór 2040 verwacht. In 2040 zal de Drentse bevolking volgens de prognoses voor 32% uit 65-plussers bestaan. In Aa en Hunze, Noordenveld en Westerveld ligt dit percentage (net) boven 35%; in Assen, Hoogeveen en Meppel onder 30%.

Op grond van de huidige situatie in en rond de zorg is te verwachten dat de demografische ontwikkelingen de volgende consequenties hebben voor de zorg:

• Grotere vraag naar zorg en hogere zorgkosten. Cijfers over het huidig zorggebruik laten zien dat 85+’ers meer beroep doen op de langdurige zorg, de wijkverpleging, de huisarts, medicijnen en hulpmiddelen en op de bijbehorende zorgbudgetten dan jongere leeftijdsgroepen (Vektis 2018).
• Minder informele zorgverleners beschikbaar. Informele zorg voor 80+’ers wordt nu vooral geleverd door mensen in de leeftijdsgroep 45 tot 65 jaar, veelal (schoon)kinderen. Dit dreigt spaak te gaan lopen: terwijl het aantal 80+’ers de komende decennia verdubbelt, neemt de leeftijdsgroep 45 tot 65 jaar in omvang.
• Minder aanbod van zorgprofessionals. De leeftijdsgroep waartoe vrijwel de gehele beroepsbevolking behoort (20 tot 65 jaar) wordt de komende jaren kleiner. Dat maakt het lastiger de huidige krapte op de arbeidsmarkt voor zorg en welzijn om te buigen.

Ketenanalyse

Over het algemeen zijn ouderen tevreden over de zorg en ondersteuning die zij krijgen. Echter zijn er nog wel een aantal minpunten en knelpunten. Zo is de zorg te ingewikkeld geregeld doordat er drie wetten zijn (Wmo, Zvw en Wlz) die niet soepel op  elkaar aansluiten. Het is dan ook geen vanzelfsprekendheid dat zorgverleners die gelijktijdig of achtereenvolgend zorg bieden aan dezelfde oudere hierover onderling afstemmen en tijdig informatie uitwisselen.

Daarnaast heeft de ouderenzorg te maken met een tekort aan personeel. Gevreesd wordt dat dit probleem alleen maar toe zal nemen de komende jaren, vooral in dunbevolkte gebieden.

Voor de hele zorgketen en voor vier onderdelen afzonderlijk zijn ‘opgaven’ naar voren gekomen. Onderstaande figuur geeft een overzicht.

Ervaringen ouderen

Hoe zorgen we ervoor dat de zorg- en ondersteuning aansluit op wat ouderen nodig hebben? 45 ouderen vertelden over hun ervaringen met zorg- en ondersteuning thuis en in de buurt, zoals de huisarts en wijkverpleegkundige, zorg in het ziekenhuis, zorg na het ziekenhuis en opname in het verpleeghuis.

Over het algemeen zijn ouderen tevreden over de zorg die ze krijgen. Als we kijken naar het wijknetwerk dan zien we dat een goede band met de hulpverlener belangrijk is. Niet iedereen is even tevreden over de kwaliteit van de huisarts, mantelzorgers daarentegen worden wel erg positief beoordeeld. Een knelpunt is dat ouderen erg eenzaam kunnen zijn en ook ervaren dat ze geen extra tijd van bijvoorbeeld de thuiszorg kunnen vragen en/of de mantelzorg niet willen overvragen.

De ziekenhuiszorg wordt over het algemeen als positief ervaren al speelt hier soms het probleem dat ze voor hun gevoel te snel weer naar huis moeten of niet goed genoeg worden geïnformeerd. Deze problemen komen ook terug in de zorg na het ziekenhuis. Onder de meeste ouderen heerst een negatief beeld van het verzorgings- en verpleegtehuis. Ouderen hebben een sterke voorkeur om het liefst zo lang mogelijk thuis te wonen.

Ervaringen Mantelzorgers

Veel mantelzorgers helpen ouderen om tot op hoge leeftijd zelfstandig te kunnen blijven wonen. De druk op mantelzorgers zal steeds verder toenemen, doordat er in verhouding steeds meer ouderen bijkomen en minder mantelzorgers beschikbaar zijn. We interviewden mantelzorgers over hoe zij de hulp beleven aan zelfstandig wonende ouderen die langdurig intensieve zorg en ondersteuning nodig hadden.

Mantelzorgers vangen soms erg complexe zorg op, die mensen voor lange tijd belast. Vaak hebben mantelzorgers het gevoel dat ze er alleen voor staan. Dit heeft ook veel impact op het sociale leven. Ze hebben behoefte aan een luisterend oor of iemand die met ze meedenkt. De ondersteuning die mantelzorgers wel krijgen sluit niet altijd aan bij de behoeften van de mantelzorger en van de oudere. Ze vinden dat zorgorganisaties niet altijd goed meedenken en verantwoordelijkheid nemen. Daarnaast is het voor mantelzorgers lastig om hun weg te vinden in de wet en regelgeving. Ze weten niet altijd hoe ze bepaalde dingen moeten regelen. Dit kost vaak veel tijd. Ook voelen ze zich niet altijd serieus genomen door instanties en worden ze soms van het kastje naar de muur gestuurd.