Publicatie onderzoek behoefte mantelzorgondersteuning en logeerzorg: Mantelzorgers zeggen; zie en hoor ons!
Geschreven op 7 juli 2020
“Uitgangspunt van de Pilot was dat we eerst eens goed wilden kijken waar mantelzorgers behoefte aan hebben.”
Mensen zorgen met liefde en vanzelfsprekendheid voor hun naasten. Maar dit kan ook steeds zwaarder en intensiever worden. Overbelasting ligt op de loer bij 1 op de 5 mantelzorgers in Drenthe. Trendbureau Drenthe onderzocht wat mantelzorgers echt zou helpen aan (mantelzorg)ondersteuning. In de publicatie zijn de resultaten beschreven van interviews met 55 mantelzorgers in Assen en Midden-Drenthe. Ook vertelden ruim 40 professionals waar het nog aan scheelt bij mantelzorgondersteuning. Naar aanleiding van het onderzoek zijn er 10 aanbevelingen gedaan aan de Drentse gemeenten en professionals. Dit jaar (2020) wordt hier concreet actie op ondernomen.
Aanleiding
Mantelzorgers nemen een groot deel van de zorg en ondersteuning in de thuissituatie van naasten voor hun rekening. Mantelzorgen geeft voldoening. Maar er zijn ook risico’s. Overbelasting ligt op de loer bij 1 op de 5 mantelzorgers in Drenthe. Logeerzorg wordt gezien als een oplossing om overbelasting bij mantelzorgers tegen te gaan. Het ministerie van VWS stelde subsidie beschikbaar om de Logeerzorg in Nederland beter in kaart te brengen: de pilot Logeerzorg was hiermee een feit. Logeerzorg betekent dat degene die zorg nodig heeft tijdelijk uit logeren gaat, waardoor er even lucht is voor de mantelzorger.
In heel Nederland zijn er 10 projecten gestart die vallen onder de pilot Logeerzorg. Het vertrekpunt van de Drentse Pilot in de gemeenten Assen en Midden-Drenthe was echter om eerst de vraag te stellen wat mantelzorgers écht zou helpen aan ondersteuning. De aanvragers van de Drentse Pilot zijn de gemeente Assen, gemeente Midden-Drenthe, HZD, Icare, Vaart Welzijn, Raad van Ouderen/Denktank 60+, Zilveren Kruis en CMO STAMM/Trendbureau Drenthe.
De pilot Logeerzorg is onderdeel van de samenwerkingsverbanden Samen Zorg Assen en de Alliantie Drentse Zorg voor Ouderen.
Aanpak
Martin Bakker, onderzoeker Trendbureau Drenthe; “Uitgangspunt van de Pilot was dat we eerst eens goed wilden kijken waar mantelzorgers behoefte aan hebben. We deden dat in de vorm van kwalitatief onderzoek. We interviewden 55 mantelzorgers in Assen en Midden-Drenthe in kleine groepjes over wat hen echt zou helpen aan (mantelzorg-)ondersteuning. Ook bevroegen we ruim veertig professionals waar het (nog) aan scheelt bij mantelzorgondersteuning. Dit zijn Wmo-consulenten, mantelzorgconsulenten, buurtwerkers, cliëntondersteuners, casemanagers dementie, Thuiszorg en verpleeghuiszorgmedewerkers, huisartsen, mantelzorgmakelaars, transferverpleegkundigen uit de ziekenhuiszorg en mantelzorgsteunpunten. Deze gesprekken gingen over hun ervaringen, drempels en eigen reflecties op de mantelzorgondersteuning”.
Resultaten
De gekozen aanpak is opgevallen. Ook in andere projecten uit de Pilot Logeerzorg is de behoefte naar voren gekomen om eerst beter te weten waar mantelzorgers zelf behoefte aan hebben. Die behoefte ligt volgens de bevraagde mantelzorgers in ons onderzoek zelden bij Logeerzorg. Liever willen de mantelzorgers samen met hun naaste eens op vakantie kunnen, of beroep kunnen doen op vervangend mantelzorg thuis in de avond of het weekend. En een goed overzicht van de ondersteuningsmogelijkheden wordt op dit moment ook gemist.
Daarnaast viel op dat respijtzorg maatwerk is, simpelweg omdat iedere naaste zijn of haar eigen verhaal heeft en behoefte heeft aan een eigen oplossing. Veel beter zou het zijn om dit vroegtijdig in te zetten, ruim voordat er sprake is van het risico op overbelasting.
Naar aanleiding van het onderzoek zijn er 10 aanbevelingen gedaan aan de gemeenten en professionals.
Aanbevelingen
- Zorg voor meer aandacht voor de mantelzorger (in gesprekken over zorg en ondersteuning);
- Zorg voor toegankelijke informatie over mantelzorgondersteuning;
- Zorg voor meer variatie in het aanbod van mantelzorgondersteuning thuis;
- Zorg voor een toegankelijk aanbod voor vakanties met zorg (in Drenthe);
- Zorg voor een vast contactpersoon voor cliëntondersteuning aan mantelzorgers en hun naasten;
- Zorg voor meer (zorg)vrijwilligers voor mantelzorgondersteuning;
- Zorg voor minder regelwerk voor mantelzorgers;
- Zorg voor meer variatie in het aanbod van dagopvang en dagbesteding;
- Zorg voor meer variatie in het aanbod van planbare logeerzorg;
- Zorg voor meer mogelijkheden om samen te overnachten (partnerindicaties en koppelbedden).
Dit onderzoek bevestigt het landelijke beeld van de afgelopen jaren, in ieder geval vanaf 2016 (Mantelzorg.nl, Sociaal Cultureel Planbureau). Dit geeft ook de urgentie van concrete acties aan, want ondanks lokale initiatieven lijkt er nog weinig concreet te zijn veranderd voor mantelzorgers.
Vervolg in 2020…
Drie punten komen duidelijk naar voren uit dit onderzoek naar mantelzorgondersteuning:
- Overzichtelijke informatie over mantelzorgondersteuning ontbreekt;
- Mantelzorgers vinden het belangrijk om een gelijkwaardige gesprekspartner van professionals te zijn in zorg en ondersteuning;
- Mantelzorgers hebben behoefte aan een breed aanbod aan ondersteuning die passend is bij hun situatie.
Wat gaan gemeenten en zorgpartijen verder doen in 2020?
De gemeenten Assen en Midden-Drenthe pakken de 10 aanbevelingen actief op samen met de zorgpartijen in de regio. Op korte termijn betekent dit:
- Er komt een beter overzicht aan informatie over mantelzorgondersteuning;
- Professionals gaan meer aandacht geven aan mantelzorg(ers);
- Professionals gaan meer aandacht geven aan ‘vakanties met zorg’ (in Drenthe) en de communicatie erover verbeteren.
Meer informatie
De onderzoeksresultaten zijn verwerkt in drie verschillende publicaties:
