Bevolking

In het kort

• Sinds 2015 zijn er ieder jaar meer Drenten. In 2022 steeg het aantal inwoners in de provincie Drenthe voor het eerst voorbij een half miljoen.
• De bevolkingsgroei wordt veroorzaakt door een positief (binnenland en buitenlands) migratiesaldo. Het natuurlijk saldo is negatief.
• De bevolkingsgroei is ongelijk verdeeld over de provincie.
• Er is zowel sprake van ontgroening (daling van het aandeel jongeren van 0-19 jaar) als van vergrijzing (stijging van het aandeel ouderen van 65 jaar en ouder). In 2018 waren er voor het eerst minder jongeren dan ouderen in Drenthe.
• Over het algemeen groeit het aantal huishoudens sneller dan de totale bevolking. De toename van het aantal huishoudens is voornamelijk te danken aan de groei van eenpersoonshuishoudens.
• Op basis van de prognoses verwachten we in de toekomst een afname van de totale bevolking in Drenthe. De afname zal in de komende 10 jaar vrij langzaam verlopen, waarna de volgende twee decennia een wat sneller verloop laten zien. De verandering van de bevolking is onevenredig verdeeld in Drenthe.

Drentse bevolking groeit: sinds 2022 voorbij een half miljoen inwoners

Na een korte periode van lichte krimp tussen 2010 en 2014, groeit de bevolking van de provincie Drenthe sinds 2015 weer. Het aantal inwoners in de provincie Drenthe nam in 2022 opnieuw toe en komt voor het eerst boven een half miljoen inwoners uit.

Een gebied ervaart bevolkingsgroei wanneer het verschil tussen het natuurlijke saldo en het migratiesaldo in een gebied positief is. Het natuurlijke saldo meet het verschil tussen geboortecijfers en sterftecijfers. Wanneer er meer mensen worden geboren dan het aantal mensen dat sterft spreken we van een positief natuurlijk saldo. Het migratiesaldo meet het verschil tussen het aantal personen dat zich in het gebied vestigt en het aantal personen dat vertrekt. Wanneer meer mensen zich in het gebied vestigen dan het aantal dat vertrekt spreken we van een positief migratiesaldo.

De bevolking van Drenthe groeit met name door buitenlandse migratie

Tussen 2018 en 2022 zijn er meer mensen naar Drenthe toe verhuisd (vanuit binnen en buitenland) dan dat er vertrokken zijn. De toename van de bevolking wordt veroorzaakt door een positief binnenlands (+10.909) en buitenlands migratiesaldo (+6.439).

Daarnaast is er sprake van natuurlijke bevolkingskrimp (-7.224). Meer mensen overlijden dan dat er geboren worden. Dit sterfteoverschot is de afgelopen jaren steeds duidelijker aanwezig in de bevolkingscijfers. Dit is een trend die de komende jaren waarschijnlijk niet zal keren, gezien de ontgroening en vergrijzing.

Tussen 2013 en 2017 bedroeg het buitenlands migratiesaldo 31.546 mensen. Veel meer dan in de periode 2018 en 2022. Dit zou een effect kunnen zijn van de migratiecrisis die Europa trof.

Bevolkingsgroei is ongelijk verdeeld over de provincie

De bevolkingsgroei is ongelijk verdeeld over de provincie. In 2022 zijn de gemeenten met de hoogste procentuele groei Meppel (2%), Tynaarlo (1,1%), Noordenveld (1,1%), en Hoogeveen (1,0%). In het noordelijke deel van de provincie, zoals in Tynaarlo, is de stijging voornamelijk te danken aan nieuwbouwprojecten grenzend aan de stad Groningen. In Zuidwest-Drenthe blijft Meppel een belangrijke motor voor groei. In de rest van de provincie is de bevolkingsgroei zeer bescheiden (onder 1%), en in Westerveld is de bevolking voor het eerst hetzelfde gebleven. Alle gemeenten hadden een positief migratiesaldo en een negatief natuurlijk saldo in 2022.

Ontgroening en vergrijzing zetten door

Net als in de rest van Nederland verandert de bevolkingssamenstelling in Drenthe snel. Er is zowel sprake van ontgroening (daling van het aandeel jongeren van 0-19 jaar) als van vergrijzing (stijging van het aandeel ouderen van 65 jaar en ouder).

In 2011 was ongeveer 23,5% van de inwoners van Drenthe jonger dan 20 jaar. Op 1 januari 2023 is dit percentage gedaald tot 20,4%. Het aandeel Drentenaren van 65 jaar en ouder is in diezelfde periode juist flink toegenomen, van 18,2% naar 24,5%. In 2018 waren er voor het eerst minder jongeren dan ouderen in Drenthe. Het aandeel jongeren is ongeveer gelijk aan het landelijk gemiddelde. Het aandeel ouderen ligt in Drenthe stelselmatig boven het Nederlandse gemiddelde en stijgt ook sneller. In 2023 is het aandeel 65-plussers in Drenthe 4,3 procentpunten hoger dan landelijk.

Dubbele vergrijzing

Mensen leven gemiddeld langer, waardoor het percentage ouderen toeneemt, en ook het aandeel ‘oudere’ senioren groeit. Dit fenomeen heet dubbele vergrijzing: er zijn meer én oudere ouderen. Op 1 januari 2023 waren er in Drenthe 29.941 mensen van 80 jaar en ouder, wat 5,9% van de bevolking is. In 2011 was dit aantal 22.944 (4,7%). Het aandeel van deze oudere ouderen (80-plussers) verdubbelt naar verwachting tegen 2050 tot ongeveer 12%.

Demografische druk neemt toe

Door de afname van het aandeel jongeren en toename van het aandeel ouderen, zijn er verhoudingsgewijs minder werkende mensen ten opzichte van het aantal niet-werkenden. Bovendien komen er door ontgroening steeds minder werkenden bij. Dit duidt op een stijging van de demografische druk (= de som van de groene [jongeren] en grijze [ouderen] druk).

De demografische druk wordt berekend aan de hand van het aantal jongeren en ouderen ten opzichte van het aantal inwoners in de leeftijdscategorie 20 t/m 65 jaar. In 2020 bedraagt de demografische druk in de provincie Drenthe 90%. Dit betekent dat er voor elke 100 mensen tussen 20 en 65 jaar, 90 jongeren en ouderen zijn. De demografische druk in Drenthe is hoger dan het Nederlandse gemiddelde (70%). In vergelijking met 2010 (71%) is de demografische druk aanzienlijk gestegen, voornamelijk als gevolg van de toename van het aantal ouderen.

Hoe hoger de demografische druk, hoe meer druk er komt te liggen bij de kleiner wordende potentiële beroepsbevolking om de huidige voorzieningen te kunnen blijven betalen. Dit zet de al krappe arbeidsmarkt verder onder druk (zie Arbeid en vrije tijd) en zorgt voor een toename in vraag naar en behoefte aan informele zorg (zie Samenleving).

Aantal huishoudens blijft groeien

Op 1 januari 2022 waren er bijna 225.000 huishoudens in de provincie Drenthe. Dat is een toename van ongeveer 12.000 huishoudens over de afgelopen tien jaar. Over het algemeen groeit het aantal huishoudens sneller dan de totale bevolking. De groei van het aantal huishoudens in Drenthe in de afgelopen 10 jaar was echter minder sterk dan in heel Nederland.

Huishoudens worden kleiner

De toename van het aantal huishoudens is voornamelijk te danken aan de groei van eenpersoonshuishoudens. Steeds meer mensen gaan zonder partner door het leven. Dit heeft deels te maken met meer scheidingen, maar ook doordat ouderen na het overlijden van hun partner alleen achterblijven. Door de groei van het aantal eenpersoonshuishoudens, wordt de gemiddelde huishoudensgrootte steeds kleiner en neemt het aantal huishoudens sneller toe dan de totale bevolking.

Meer Drenten met een niet-Westerse migratieachtergrond

Op 1 januari 2022 had 10,9% van de Drentse bevolking een migratieachtergrond. Dit houdt in dat deze personen of (één van) hun ouders in het buitenland zijn geboren. Dit percentage steeg licht in de afgelopen tien jaar (met bijna 2 procentpunten), maar ligt aanzienlijk lager dan het landelijke aandeel van 25,2%.

Het aantal Drentenaren met een niet-westerse migratieachtergrond is licht gestegen naar 5,1% in 2022. Deze toename is voornamelijk te verklaren door het grotere aantal vluchtelingen dat in de provincie opgevangen wordt. Tijdens de vluchtelingencrisis in 2016 en 2017 was de stijging van het aantal mensen met een niet-westerse migratieachtergrond het sterkst.

Het totaal aantal Drenten met een westerse migratieachtergrond is vrij stabiel en ligt op 1 januari 2022 op 5,8%.

De meeste inwoners van Drenthe met een migratieachtergrond wonen in stedelijke gebieden (Assen, Emmen, Meppel, en Hoogeveen). In 2022 heeft Assen het hoogste percentage mensen met een migratieachtergrond (16,8%). De Wolden heeft het laagste percentage mensen met een migratieachtergrond, namelijk 5,6%.

Een opvallende toename van mensen met een niet-westerse achtergrond vond plaats in de gemeente Noordenveld in 2017 en 2018. Dit kan worden verklaard door de tijdelijke opening van een aanmeldcentrum voor vluchtelingen in Veenhuizen. Dit centrum vangt na-reizigers op van eerdere vluchtelingen die in Nederland zijn opgenomen. Deze mensen worden eerst door de gemeente Noordenveld in het Nederlandse bevolkingsregister opgenomen. Na enkele dagen worden zij herenigd met hun familie elders in het land. Gedurende deze korte periode zijn deze mensen officieel inwoners van de gemeente Noordenveld.

Drenthe in de toekomst: Prognoses laten afname Drentse bevolking zien

Bevolkingsprognoses geven een verwachting over de bevolkingsontwikkelingen; ze geven een schatting weer en zijn met onzekerheid omgeven. Bevolkingsprognoses worden gebruikt voor het creëren van advies en beleid voor diverse beleidsterreinen, zoals onderwijs, infrastructuur en voorzieningen.

Op basis van de prognoses verwachten we in de toekomst een afname van de totale bevolking in Drenthe. De afname zal in de komende 10 jaar vrij langzaam verlopen, waarna de volgende twee decennia een wat sneller verloop laten zien.

De verandering van de bevolking is onevenredig verdeeld in Drenthe. In een aantal gemeenten (zoals Coevorden, Emmen, Hoogeveen, Midden-Drenthe, Noordenveld) zal de bevolking hetzelfde bewegen als de provincie in haar geheel (inzet van de krimp in de komende jaren). Andere gemeentes verwachten voornamelijk groei (bijv. Meppel). In de meeste gemeenten wisselen groei en krimp zich af (bijv. Aa en Hunze, Assen, Borger-Odoorn, De Wolden, Tynaarlo en Westerveld).

Prognoses geven een verwachting over de ontwikkelingen; ze geven een schatting weer en zijn met onzekerheid omgeven. Er is een reële kans dat de bevolking groeit, maar het is ook mogelijk dat de daling sterker doorzet dan verwacht.

Meer informatie en inzichten

Meer weten over bevolking in de provincie Drenthe? Download hier de Monitor Brede Welvaart Drenthe 2021 voor meer informatie en inzichten, zoals bijvoorbeeld de uitdagingen met betrekking tot het versterken van de brede welvaart in Drenthe.

Verantwoording indicatoren

Hoe de bevolking zich ontwikkelt heeft veel invloed op de samenleving. Toe- of afname van het aantal inwoners, maar ook of er bijvoorbeeld sprake is van vergrijzing of ontgroening, heeft invloed op vele aspecten in de samenleving, zoals wonen, werken, onderwijs, zorg en voorzieningen. Hoe de bevolking is samengesteld vormt dus een belangrijke context voor de brede welvaart in Drenthe. In de Regionale Monitor Brede Welvaart van CBS is geen aparte dimensie ‘Bevolking’ opgenomen. De demografische ontwikkelingen die in Drenthe gaande zijn en die zich de komende jaren doorzetten, beïnvloeden de brede welvaart in de provincie en voorzien deze van context. Goed inzicht in de ontwikkelingen van de bevolking is van cruciaal belang om beleid te maken voor de mensen die in een gebied wonen.

Behalve de bevolkingsontwikkeling, vergrijzing en ontgroening kijken we naar de huishoudensontwikkeling, migratie en prognoses.