Eenzaamheid onder ouderen: Inzetten op sociale interventies

Geschreven op 25 juni 2018

“Minder ouderen die zich eenzaam voelen, is een opdracht voor ons allemaal. Jongeren, ouderen, zorgprofessionals, vrijwilligers scholen en bedrijven, allemaal staan we aan de lat om ervoor te zorgen dat onze ouderen gezien en gekend worden en zich gewaardeerd onderdeel van de samenleving voelen.”

In Nederland daalt het aandeel eenzame ouderen licht, maar het aantal eenzame ouderen neemt vanwege de vergrijzing toch toe. Dit blijkt uit Kwetsbaar en eenzaam? Risico’s en bescherming in de ouder wordende bevolking, een onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). Wat is de situatie in Drenthe?
Eenzaamheid is een verdrietige en ernstige bedreiging voor het welzijn en welbevinden van veel ouderen. Ondanks dat de ouderen van nu gemiddeld beter ‘beschermd’ blijken te zijn tegen eenzaamheid, is het absolute aantal eenzame ouderen sinds 1996 gestegen. De oorzaak hiervan is de vergrijzing. De vergrijzing doet de lichte daling van de gemiddelde kans op eenzaamheid teniet. Het aantal ouderen neemt toe en dat betekent ook een toename van het aantal eenzame ouderen. Dit blijft zich voordoen: in Nederland stijgt het aantal 65-plussers door van ruim 3 miljoen nu naar bijna 5 miljoen in 2040. Een brede aanpak van eenzaamheid is nodig om, met alle initiatieven die er al zijn, in te spelen op deze ontwikkelingen (Pact voor de ouderenzorg, 2018).

In Drenthe…

In vergelijking met Nederland is Drenthe sterker vergrijsd. Dit heeft langetermijngevolgen voor een toename in het absolute aantal eenzame ouderen in Drenthe. In de periode 2012-2016 steeg het aandeel ouderen dat zich in meer of mindere mate eenzaam voelt van 39% naar 45%. Dit patroon is zichtbaar bij alle ouderen, onafhankelijk van geslacht, leeftijd of opleidingsniveau, blijkt uit onderzoek van de GGD Drenthe. Ouderen hebben in 2016 vaker het gevoel dat ze te weinig sociale relaties hebben (in 2012 was het 27% en 2016 was 32%) en vaker het gevoel iemand te missen om intieme dingen te delen (in 2012 was het 12% en 2016 was 14%).  
>> Meer informatie over eenzaamheid in Drenthe

Sociale netwerk verlaagt kans op eenzaamheid

Meer contact met familie, vrienden, buren en meer meedoen aan sociale activiteiten verlaagt de kans op eenzaamheid. Ook laat het onderzoek zien dat de aanwezigheid van een mantelzorger en ontvangen van een maatwerkvoorziening vanuit de Wmo, de kans op eenzaamheid verlaagt.

Aansluiten bij de wensen van de mensen is cruciaal

Eenzaamheid is een hardnekkig probleem en de bestrijding ervan kent geen eenvoudige oplossingen. In het ontstaan van gevoelens van eenzaamheid spelen, zoals de studie van het SCP laat zien, veel verschillende factoren een rol. “Het is dus van belang”, zeggen de onderzoekers, “om eerst na te gaan wat de wensen zijn van mensen, voordat men een oplossing of aanpak bedenkt”.

Sociale interventies

Samen met ouderen actief inzetten op sociale interventies in Drenthe op het gebied van (cultuur)participatie en bewegen biedt mogelijkheden om eenzaamheid tegen te gaan. Hierbij is specifieke aandacht nodig voor de krimpregio’s. In deze regio’s neemt de vergrijzing sterker toe en neemt het voorzieningenniveau af. Daarbij is ook aandacht nodig voor ouderen met een laag inkomen. Het besteedbaar komen kan namelijk een drempel opwerpen voor sociale deelname. En ouderen met een lager inkomen zijn relatief gezien meer kwetsbaar dan mensen uit de hogere inkomensgroepen.

Regionale informatie

Meer regionale informatie over eenzaamheid, ervaren gezondheid en zorggebruik van ouderen kun je vinden op de webpagina van de zorgmonitor Drenthe.  
[1] De gebruikte schaal om eenzaamheid te meten is de eenzaamheidsschaal van De Jong Gierveld.