Welzijn
Het uitgangspunt van het concept brede welvaart is dat naast materiële welvaart ook welzijn van belang is voor een goede kwaliteit van leven. Welzijn is iets wat ieder persoonlijk beleeft en heeft betrekking op de mate waarin men tevreden is met de eigen leefsituatie. Het persoonlijk welzijn meten we aan de hand van de vraag ‘hoe tevreden bent u in het algemeen met uw leven?’
Hoe tevreden iemand is met zijn of haar leven in het algemeen hangt mede af van de tevredenheid met de financiële en werksituatie, de gezondheid, sociale relaties, de woonomgeving en het vertrouwen in de samenleving (Van Beuningen & Kloosterman, 2011).
In het kort
- Meer dan 8 op de 10 mensen in Drenthe is tevreden met het leven en geeft het leven een 7 of hoger. Drenthe staat op de 4e plek van alle provincies.
- De leefbaarheid in Drenthe wordt al jaren met een ruim voldoende beoordeeld. Wel ervoer een kwart van de Drenten in 2022 een achteruitgang van de leefbaarheid.
- Eén op de vijf Drenten maakt zich zorgen over de toekomstige leefbaarheid van Drentse dorpen en wijken. De voornaamste zorgen hebben betrekking op wonen.
Drenten bovengemiddeld tevreden met het leven en vrije tijd
De meeste Drenten zijn tevreden met het leven: 84% gaf in 2022 het leven een rapportcijfer 7 of hoger. Dit is iets lager dan in 2021 (85%). Hoewel de onderlinge verschillen in het land beperkt zijn, staat Drenthe hiermee op de 4e plaats van alle provincies. In 2021 stond Drenthe nog op de 3e plaats.
In de gemeente Assen is het aandeel mensen dat het leven tenminste een 7 geeft het laagst (82%). Een verklaring hiervoor is dat in stedelijke gemeenten over het algemeen een lager aandeel inwoners tevreden is met het leven (CBS, 2020b). In Coevorden is 86% van de inwoners tevreden, het hoogste van de provincie. Voor de twee Drentse gemeenten die in 2021 het grootste aandeel tevreden inwoners hadden (Aa en Hunze en De Wolden) is voor 2022 geen data beschikbaar.
In de meeste gemeenten is het aandeel inwoners dat het leven een 7 of hoger geeft licht gedaald. De grootste daling vond plaats in Emmen (1,5 procentpunt).
78% van de Drenten geeft aan dat zij tevreden zijn met de hoeveelheid vrije tijd die ze hebben. Dit ligt voor alle Drentse gemeenten boven het landelijk gemiddelde (74%). In Noordenveld en Emmen is zelf 80% tevreden, het hoogste aandeel van de provincie.
Weinig Drenten ontevreden met hun leven
In 2022 gaven Drentse Panelleden hun leven gemiddeld een 7,8. Slechts 4 procent van de Drenten geeft hun leven een onvoldoende.
Niet alle Drenten zijn in gelijke mate tevreden met het leven. We zien dat verschillen deels afhankelijk zijn van persoonlijke achtergrondfactoren zoals leeftijd, type huishouden, opleiding of inkomen. Zo zien we dat jongvolwassenen (18-34 jaar) en mensen met een laag inkomen het minst tevreden zijn met hun leven. Deze verschillen tussen mensen zien we niet alleen in Drenthe, in andere provincies en andere landen bestaan vergelijkbare verschillen in tevredenheid met het leven tussen groepen mensen.
Gezondheid wordt in de literatuur gezien als een van de belangrijkste voorspellers van geluk en welzijn (o.a. Dolan et al., 2008; Van Beuningen en Moonen, 2013). Uit onderzoek van Sociaal Planbureau Groningen (2021) en Planbureau Fryslân (2021) blijkt dat (ervaren) gezondheid ook in Noord-Nederland een belangrijke voorspeller is van geluk en tevredenheid met het leven. Noorderlingen die hun gezondheid als zeer goed ervaren, waarderen hun tevredenheid met het leven veelal hoger.
Ervaren leefbaarheid
Naast tevredenheid met het leven en vrije tijd, bevragen we het Drents Panel ook over de ervaren leefbaarheid. Leefbaarheid gaat over alles wat te maken heeft met aangenaam wonen, werken en leven van inwoners in de eigen omgeving. Eén manier om te meten hoe mensen de leefbaarheid ervaren, is door Drenten rechtstreeks te vragen hoe tevreden ze zijn over het leven in Drenthe en wat hun verwachtingen zijn voor de toekomst.
Tevredenheid leefbaarheid licht gedaald, kwart ziet achteruitgang leefbaarheid
De leefbaarheid wordt in Drenthe al jaren met een ruime voldoende gewaardeerd (7,8). Jongvolwassenen (18-34 jaar) geven gemiddeld een lager cijfer dan oudere leeftijdsgroepen. 18- tot en met 34-jarigen geven de leefbaarheid gemiddeld een 7,4 terwijl 65-plussers de leefbaarheid gemiddeld een 7,9 geven. Ook tussen gemeenten zijn er verschillen. Mensen waarderen de leefbaarheid het hoogst in Noordenveld, Tynaarlo en De Wolden, daar is het gemiddelde een 8.
Terugkijkend op de afgelopen 12 maanden vinden de meeste Drenten dat de leefbaarheid in hun dorp of wijk gelijk bleef (72%). Een kleine groep ervoer juist een verbetering van de leefbaarheid (8%). 1 op de 5 Drenten vond in 2022 dat de leefbaarheid achteruit ging in het afgelopen jaar (20%). In 2020 was dat een vergelijkbaar aandeel. In de afgelopen jaren ervoeren meer mensen een achteruitgang van de leefbaarheid dan een vooruitgang.
Gebrekkig onderhoud van de openbare ruimte wordt het vaakst genoemd als oorzaak voor de achteruitgang van de leefbaarheid. Daarnaast geven panelleden aan dat de leefbaarheid achteruit ging omdat ze meer verkeersoverlast ervaren en vanwege het sluiten van voorzieningen in de omgeving zoals winkels, openbaar vervoer, horeca en zorg. Ook de ontwikkelingen op de woningmarkt en de opkomst van zonneparken en windmolens worden genoemd.
Zorgen over de toekomstige leefbaarheid
Eén op de vijf Drenten maakt zich zorgen over de toekomstige leefbaarheid van de Drentse dorpen en wijken. Dit aandeel nam de laatste jaren toe, terwijl het deel Drenten dat de toekomst zonnig tegemoet ziet sterk afnam. Jongeren zien de toekomst vaker zonnig tegemoet in vergelijking met andere leeftijdsgroepen. Naast zorgen over de toekomst van eigen dorp of wijk hebben inwoners vooral zorgen over de toekomst van de jeugd: 60% maakt zich zorgen en slechts 5% procent ziet de toekomst voor de jeugd zonnig in.
De voornaamste zorgen hebben betrekking op wonen. Diverse aspecten van de huidige woningmarkt worden als zorgelijk gezien: te weinig nieuwbouw, te veel oudere woningen, te veel achterstallig onderhoud van de woningvoorraad en te weinig passende woningen voor starters en senioren. Het willen behouden van jongeren is veelal onderdeel van de zorg voor de toekomst. Daarnaast noemen Drenten dat gemeenten voldoende aandacht moeten houden voor het onderhoud van openbare ruimte en groenvoorziening. Naast zorgen die direct betrekking hebben op de leefomgeving maken veel panelleden zich ook zorgen over de huidige landelijke en globale ontwikkelingen zoals de koopkrachtdaling, de energiecrisis, de klimaatcrisis en de oorlog in Oekraïne.
“Te weinig sociale woningbouw en er is voor de jeugd geen beschikbare woning te koop. Alles uit het westen koopt hier de huizen op.”
“Meer starterswoningen, hierdoor blijft het dorp leefbaar.”
Andere zorgen die worden geuit gaan over teruggang van voorzieningen. De supermarkt en basisschool worden regelmatig expliciet aangehaald, en ook het openbaar vervoer is van belang om de dorpen en wijken in de toekomst leefbaar te houden. Sommige inwoners van Drenthe maken zich zorgen over de komst of aanwezigheid van windmolenparken in het landschap.
“Blijven investeren in school, woningen en openbare ruimte. Zorgen dat het dorp er netjes bij ligt en dat voorzieningen op orde zijn. Dan blijf je aantrekkelijk”.
Meer informatie en inzichten
Meer weten over Welzijn in de provincie Drenthe? Download hier de Monitor Brede Welvaart Drenthe 2020 voor meer informatie en inzichten, zoals bijvoorbeeld de uitdagingen met betrekking tot het versterken van de brede welvaart in Drenthe.
Verantwoording indicatoren
De Regionale Monitor Brede Welvaart van CBS meet het welzijn in Drenthe aan de hand van twee indicatoren: de mate waarin men tevreden is met het leven en de tevredenheid met vrije tijd.
In de monitor Brede Welvaart Drenthe vullen we deze indicatoren aan met regionale inzichten vanuit het Drents Panel. We voegen specifiek de ervaren leefbaarheid toe; hoe waardeert men de leefbaarheid in eigen dorp of wijk, welke aspecten dragen hieraan bij, en wat zijn de verwachtingen voor de toekomst.
